Het communisme op het verre eiland van More, en het toekomstige wereldcommunisme van Engels, komen gedeeltelijk uit hetzelfde gedachtengoed.
Het communisme houdt geen rekening met de rol van het toeval in de evolutie, en onderwaardeert daardoor het nut van experimenten en van eigen initiatieven van individuen en kleine groepen. Wie zich in het Utopia van Thomas More niet "normaal" gedraagt, riskeert levenslange slavernij. Men gaat er ook van uit dat er altijd genoeg levensmiddelen zullen zijn voor iedereen. De bevolking wordt daarom beperkt (More), of de productie uitgebreid (Engels).
Wel benadrukken communisten met recht en reden het belang van samenwerking voor een menselijke samenleving. Van samenwerking moet iedereen beter worden. Als enkelen alles voor zich nemen, zal de rest niet lang blijven meewerken.
Een communistische maatschappij is niet ideaal, maar zo nodig kan ze er wel komen.
Een poging om een soort communisme in te stellen in Parijs (1871) is mislukt na 70 dagen, enerzijds door gebrek aan militaire kracht en bekwaamheid, anderzijds door gebrek aan steun uit het platteland. Het was Parijs tegen het leger, en de rest van Frankrijk stond deels achter het leger, en bleef deels neutraal.
De Russische Revolutie (1917) heeft die twee problemen opgelost, en hield 70 jaar stand. Daarna is ze toch nog mislukt, door gebrek aan democratie. De partij die de revolutie geleid had bleef als enige aan de macht, en het is de partij zelf, andere mensen maar dezelfde structuur, die daarna alle verwezenlijkingen heeft vernield, en het land heeft verdeeld als buit.
Een derde grote poging zal waarschijnlijk ook dit probleem oplossen, en nog langer standhouden. Zo gaat het altijd met grote uitvindingen: de eerste prototypes zijn niet perfect.
Maar misschien hebben we geen perfect communisme nodig. Het communisme is al heel nuttig geweest tot nu toe, maar dan vooral als afschrikmiddel.
De sociale zekerheid hebben we te danken aan het Communistisch Manifest, dat spook dat, voortbouwend op strekkingen uit de Franse Revolutie, over Europa is blijven waren gedurende heel de negentiende eeuw. Het eerste systeem van sociale zekerheid werd ingevoerd door Bismarck in Duitsland in het jaar 1889, tien jaar na zijn Socialistenwet van 1878. Beide hadden hetzelfde doel: de verzwakking van de partij van Karl Marx (gestorven in 1883) en van de nog levende Friedrich Engels.
Verbeteringen in de sociale zekerheid, en nieuwe politieke en culturele rechten (stemrecht, onderwijs voor iedereen) zijn er gekomen na de Eerste Wereldoorlog en de revoluties (enkele mislukte, één geslaagde) die erop volgden.
Verdere verbeteringen werden doorgevoerd na de Tweede Wereldoorlog en de uitbreiding van de invloedssfeer van de Sovjetunie.
Let, wel, ik heb het hier over West-Europa, niet over de Sovjetunie. Maar het gaat wel om veroveringen die we te danken hebben aan de Sovjetmensen, en die we zullen verliezen als we er niet in slagen de Russische boeman te vervangen door een nieuwe, eigen kracht. Dat is mogelijk, en selfs waarschijnlijk, maar vanzelf zal het niet komen.
atum waarop deze pagina laatst werd bijgewerkt: 2022-10-06